Hukuki Belgeler

1975 Dünya Tıp Birliği Tokyo Bildirgesi'nin işkence tanımı:

İşkence; yalnız başına veya bir yetkilinin emri altında davranan, bir ya da birden çok sayıda kişinin; bilgi edinmek, itiraf almak ya da bir başka nedenle, kasıtlı, sistemli ya da kayıtsızca bir başka kişiye zor kullanması, ona fiziksel ya da ruhsal yönden acı çektirmesidir.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948) Madde 5:

Hiç kimse işkenceye, zalimane, insanlık dışı, onur kırıcı cezalara ve uygulamalara tabi tutulamaz.

Birleşmiş Milletler'in İşkenceye Karşı Bildirgesi (Cenevre - 1975):

Madde 1: Bu bildirgenin amacına göre işkence; bir kimseden ya da üçüncü kişilerden bilgi veya itiraf elde etmek, yaptığı veya yaptığından kuşkulanılan bir eylem için onu cezalandırmak; ya da onu veya diğer kişileri yıldırmak gibi amaçlarla bir resmi görevlinin buyruğu ile veya onun tarafından maksatlı olarak uygulanan fizik ya da mental olarak şiddetli acı veya ızdırap verici herhangi bir eylem demektir. Bu kavram sadece Hükümlülere Davranışta Asgari Standartlara uygun düzeydeki yasal yaptırımlara bağlı acı ve ızdırabı içermez. İşkence, acımasız, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezalandırmanın ağır ve kasıtlı bir biçimidir.

Madde 3: Hiçbir devlet işkenceye ya da diğer acımasız, insanlıkdışı veya aşağılayıcı muamele veya cezalandırmaya izin veremez ya da hoşgörü gösteremez. Savaş hali ya da savaş tehdidi, iç siyasal karışıklık veya diğer genel tehlike halleri işkence ya da diğer acımasız, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ya da cezalandırmanın haklılığı için bir özür olamaz.

Avrupa Parlamentosu Temel Haklar ve Özgürlükler Bildirisi (1989)

Madde 2: ...İşkence, insanlık dışı uygulama ve ceza, aşağılayıcı uygulama ve ceza yasaktır.

Yeni Bir Avrupa İçin Paris Şartı (1990)

"... Hiç kimse keyfi tutuklama ya da gözaltına alınmaya, işkence ve diğer zalimce, insanlıkdışı ya da aşağılayıcı uygulama veya cezaya maruz bırakılamaz."

AGİK (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı) İnsan Boyutu Konferansı Moskova Toplantısı Belgesi (1991):

Bölüm 2 Madde 23: Katılımcı Devletler:

a) Özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilere,

1. İnsanca ve
2. İnsan kişiliğine yerleşik onuruna saygı göstererek işlem yaparlar ve

b) Uluslararası olarak tanınmış,

1. Yargı usulüne ve
2. Gözaltına alınanların insan haklarına ilişkin standartlarına saygı gösterirler.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi:

Madde 3: İşkence Yasaktır.

Birleşmiş Milletler'ce 1982'de;

Tıbbi bilgi veya tekniğin acı vermekte kullanılması yasaklanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası:

Madde 17: "... Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz, kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz."

Türk Ceza Kanunu:

Madde 243: "Mahkemeler ve meclisler reis ve azalarından ve sair hükümet memurlarından biri maznun bulunan kimselerin cürümlerini söyletmek için işkence eder yahut zalimane veya gayriinsani veya haysiyet kırıcı muamelelere başvurursa beş seneye kadar ağır hapis ve müebbeden veya muvakkaten memuriyetten mahrumiyet cezası ile mahkum olur.

Fiil neticesinde ölüm vukua gelirse 452., sair hallerde 456. maddeye göre tertip olunacak ceza üçte birden yarıya kadar arttırılır."

Dünya Tıp Birliği Hasta Hakları Bildirgesi (Lizbon, 1981)

2-Hasta, hiçbir dış etki altında kalmadan özgürce klinik ve etik kararlar verebilen bir hekim tarafından bakılabilme hakkına sahiptir.

5-Her hastanın onurlu bir şekilde ölme hakkı vardır.

II- Avrupa'da Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi (Amsterdam, 28-30 Mart 1994)

1.1-Kadın veya erkek herkesin insan olması dolayısıyla saygı görmeye hakkı vardır.

1.3-Herkes fiziksel ve mental bütünlüğe sahip olmaya ve kişi olarak güvenli bir yaşam sürdürme hakkına sahiptir.

2.8-Sağlık kurumuna kabul edilen hastalar, kendilerine bakan sağlık personelinin kimliği, mesleki durumu, o kurumda kaldığı ve bakıldığı sürece uyacağı kurallar ve rutin işlemler konularında bilgilendirilmelidir.

2.9-Hastalar, sağlık kurumundan taburcu edildiklerinde tanıları, tedavileri ve bakımlarını içeren bir yazılı özet alma ve isteme hakkına sahiptir.

5.8-Hastalar, tanı, tedavi ve bakımları sırasında saygı görme, kültür ve değerlerine uygun şekilde davranılma hakkına sahiptir.

6.2-Bu hakların kullanılması ayırım olmaksızın sağlanmalıdır.

6.3-Bu hakların uygulanmasında, hastalar yalnızca insan hakları belgeleri ile uyumlu sınırlılıkların ve yasa ile belirlenen prosedürlerin hükmü altındadır.