VII. Otopside Enfeksiyon Hastalıklarından Korunma

Otopsi salonuna giren her ceset üzerinde yapılan işlemler; Hepatitis virüsleri, Jakob-Creutzfeldt, tüberküloz, slow virus, lejyoner hastalığı, antraks, tetanoz, kuduz, meningokok, streptokok ve benzeri bulaşıcı hastalıklar, HIV enfeksiyonları ve bu hastalarda rastlanan fırsatçı enfeksiyonlar açısından bulaşma riski taşımaktadır. Özellikle henüz geniş taramaların gerçekleştirilemediği ülkelerde yapılan otopsiler, bu açıdan ciddiye alınması gereken boyutlarda risk oluşturmaktadır. Kaldı ki diğer hastalıklardan birinden öldüğü düşünülen ya da adli amaçlarla otopsi yapılan bazı olgularda tanı ancak postmortem konulabilmektedir. Bu nedenle otopsi salonu her zaman infeksiyon kaynağı olma özelliğindedir. Kaynaklarda otopsiden kontaminasyon sonucu hayatlarını kaybeden bir çok değerli meslektaşımızın adına rastlanmaktadır.

Burada bulaşma riski yüksek hastalıklardan ölenlere otopsi yapılırken önerilen protokoller ana hatları ile aktarılmaya çalışılmıştır. Ancak bu yöntemlerin her olguya uygulanabilmesi, gelişmiş ülkelerde dahi parasal açıdan ve diğer nedenlerle pratik bulunmamaktadır.

Otopsi Ekibinde ve Otopsi Sonrası Postmortem Laboratuvar Uygulamalarında Görevlendirilecek Personelle İlgili Öneriler

1. İmmünsüpresyon tedavisinde veya immun yetmezliği olanlar,
2. Hamileler,
3. Açık yarası bulunanlar,
4. Bulaşıcı hastalıklar ve bulaşma yolları ile ilgili eğitimden geçmemiş personel BU İŞLERDE ÇALIŞTIRILMAMALIDIR.

Otopsi Salonu ile İlgili Öneriler

1. Otopsi salonlarının zemini kolay temizlenebilecek nitelikte olmalı, aydınlatma ve havalandırması iyi olmalıdır.
2. Herkesin kolaylıkla giremeyeceği bir konumda olmalıdır.
3. Otopsi salonu kapısına mutlaka bir uyarı yazısı yazılmalıdır.
4. Otopsi salonuna en az sayıda elemanın girmesine özen gösterilmelidir.
5. Özel giysiler giyilmeden salona girilmesi önlenmelidir.
6. Otopsi salonunda; yalnızca disseksiyon için gerekli araçlar, organ ve vücut sıvısı kapları, mikrobiyolojik örnekleme ortamları bulunmalıdır.
7. Enstrümanların dezenfeksiyonu için %5. 25'lik NaOCl 1/10'luk dilüsyonunda taze sıvı bulundurulmalıdır.
8. Bazı enstrümanların yapısına göre dezenfeksiyon için gluteraldehid solüsyonu bulundurulmalıdır.
9. Organların fiksasyonu için en az 120 litre %10'luk formalin solüsyonu bulundurulmalıdır.
10. Tüm kaplar ve örnekleme gereçleri, önceden yıkanabilir özellikte etiketler ile etiketlenmeli ve mutlaka üzerlerine uyarma işareti konmalıdır.

Otopside ve Otopsi Sonrası Postmortem Laboratuvar Uygulamalarında Kullanılması Önerilen Giysiler

1. Cerrahi gömlek, panolon, bunların üzerine su geçirmez gömlek, su geçirmez önlük,
2. Uzun bilekli çifte eldiven veya kalın lastik eldiven ya da metalli eldiven,
3. Saçları tamamen kapatan kep,
4. Maske,
5. Koruyucu gözlük,
6. Su geçirmez ayakkabı ya da çizme veya su geçirmez kılıf, KULLANILMALIDIR.

Disseksiyon Sonrası Yapılacak İşler ile İlgili Öneriler

1. Alınan organlara ait kaplar NaOCl ile yıkanmalıdır.
2. Tüm enstrümanlar, aspiratör ve kapları NaOCl veya önerilen diğer bir dezenfektanla yıkanmalı ve ondan sonra sterilizasyona gönderilmelidir.
3. Giysiler ve atılacak diğer materyal 2 kat torbaya konup izolasyon sağlanmalı, tercihen yakılmak suretiyle bertaraf edilmelidir.
4. Otopsi salonunda doku ve vücut sıvıları ile bulaşan tüm yüzeyler önce temizlik deterjanı, daha sonra NaOCl ile yıkanmalıdır.
5. Otopsi sırasında kullanılan giysiler önce çıkarılmalı, en son eldivenler çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır.

Otopsi sırasında eldiven yırtılması, ya da herhangi bir şekilde ellerin yaralanması halinde; eldivenlerin hemen çıkarılıp o bölgenin su ve sabunla yıkanarak serbestçe kanamaya bırakılması, daha sonra dezenfeksiyon yıkama solüsyonu ile yıkanması önerilmektedir. Otopsi sırasında kan ya da diğer vücut sıvılarının göze ya da ağıza, burun deliklerine sıçraması halinde de bu bölgelerin serum fizyolojik ile yıkanması önerilmektedir. Eğer mümkünse bu tür durumların hastane enfeksiyon kontrol komitesine bildirilmesi, sağlık personelinin sağlık kontrolü açısından yararlı bulunmaktadır.